Organizm człowieka składa się z kilkuset części, które tworzą ze sobą nierozerwalną całość. Wzajemne oddziaływanie narządów na siebie gwarantuje nierozerwalność, ponieważ praca każdego z nich jest potrzebna w organizmie człowieka. Brak choć jednego z nich lub upośledzenie jego funkcji powoduje, że cały organizm może nie pracować prawidłowo. Świadczy to również o ważności każdego narządu, każdej komórki w ciele człowieka- takim właśnie układem jest układ kostny, który jest „bazą” reszty układów, m. in.: więzadłowego, mięśniowego. Kości są pierwszym elementem całej układanki, jakim jest organizm człowieka.

Układ kostny jest specyficznym układem w ciele człowieka, ponieważ od niego zależy wiele. Prawidłowy kościec pozwala na zachowanie odpowiedniej postawy ciała, podobnie z funkcją ochronną tego układu- prawidłowy szkielet pozwala ochronić narządy wewnętrzne przed uszkodzeniami. Szkielet człowieka dorosłego składa się z około 206 kości. Są one zróżnicowane pod względem swojej budowy, wyróżniamy: kości długie, krótkie, różnokształtne czy płaskie. Budowa przypisuje daną kość do ochrony danego narządu, np. mostek służy do zamknięcia klatki piersiowej (ochrona płuc i serca), miednica służy do ochrony narządów wewnętrznych miednicy mniejszej. Każda kość ma swoje miejsce w ciele człowieka, przez co czyni ją najważniejszą kością dla danej okolicy.

Najciekawsze struktury kostne w ciele człowieka

Czaszka

Tę kość stawia się jako najważniejszą w ciele człowieka, a przynajmniej w części górnej szkieletu człowieka. Wszystko przez to, ponieważ jest to struktura kostna chroniąca mózg- najważniejszy narząd w życiu człowieka (nie licząc serca). Jest również kością nadzwyczajną- jej rozwój nie kończy się tylko w życiu płodowym, lecz trwa do osiągnięcia wieku dorosłego.
U człowieka tę strukturę można podzielić na: mózgoczaszkę i trzewioczaszkę. Mózgoczaszka chroni mózg, a na nią składają się kości- czołowa, dwie skroniowe i ciemieniowe, potyliczna, klinowa oraz sitowa. Poszczególne kości łączą się ze sobą szwami, które są nieruchomym połączeniem. Kości mogą być zrośnięte ze sobą chrząstkozrostami, które z wiekiem kostnieją. Trzewioczaszka jest ochroną dla narządów zmysłów, czyli: węchu, wzroku, smaku oraz stanowią początkowe odcinki dróg oddechowych i pokarmowych. Do tej części czaszki zalicza się kości: nosowe, łzowe, małżowin nosowych dolnych, lemiesza, dwóch szczęk, żuchwy, podniebiennych, jarzmowych oraz kości gnykowej. Tylko dwie kości są ruchome w tej części, to kość gnykowa (połączenie z innymi kośćmi czaszki) oraz żuchwa (umieszczone są w niej zęby). Wszystkie otwory i szczeliny w podstawie czaszki są miejscami, przez które przechodzą nerwy oraz naczynia.

Klatka piersiowa

Należy do szkieletu osiowego, chroni narządy wewnętrzne położone w jej obrębie, czyli: serce oraz płuca, a także dalsze odcinki przewodu pokarmowego (w mniejszej roli) i przewodu oddechowego (w tym oskrzela). Na całość klatki piersiowej składa się: mostek, 12 par żeber oraz od tyłu kręgi piersiowe kręgosłupa- również 12 par. Od góry można zauważyć otwór górny klatki piersiowej, gdzie można zauważyć: górny brzeg rękojeści mostka, I żebro oraz symetrycznie I kręg piersiowy. Od dołu klatka piersiowa jest ograniczona dolnym otworem klatki piersiowej, w skład której wchodzą: wyrostek mieczykowaty mostka, łuk żebrowy oraz dolne brzegi żeber, XII krąg piersiowy. Klatkę piersiową zabezpieczają również mięśnie w warstwie głębokiej i powierzchownej, od których zależy odpowiednie ustawienie struktur względem siebie.

Miednica

Miednica jest zbudowana z kości miednicznej oraz kości krzyżowej. Kość miedniczna jest kompilacją trzech kości, które razem tworzą panewkę stawu biodrowego. Są to: kość biodrowa, kulszowa i łonowa. Wszystkie składają się z dwóch części: prawej i lewej, które od przodu są połączone spojeniem łonowym, a od tyłu są ze sobą zwarte stawem krzyżowo-biodrowym- cechuje się on małą ruchomością.

Na miednicy oparty jest cały ciężar ciała i to właśnie od kondycji tej struktury jest zależne, czy nasza pozycja ciała jest prawidłowa, czy w naszym aparacie ruchu zaczyna się coś dziać niedobrego. Miednicę wzmacniają różne mięśnie, których funkcja będzie się nieco od siebie różnić. Są to na przykład: mięśnie pośladkowe (wielki, średni oraz mały), naprężacz powięzi szerokiej oraz gruszkowaty (czasem podstępnie fałszuje objawy rwy kulszowej, gdy uciska nerw kulszowy).

Kość biodrowa charakteryzuje się talerzem, który możemy wyczuć w okolicy bioder. Łączy się bezpośrednio z kością krzyżową tworząc staw krzyżowo-biodrowy, który czasem może ulec zablokowaniu i dawać dolegliwości bólowe. Swoim trzonem łączy się i z kością kulszową (bardziej bocznie) i kością łonową (przyśrodkowo). Kość łonowa tworzy spojenie łonowe (położone z przodu) i odpowiada za tworzenie 1/5 panewki stawu biodrowego (to niewiele, jednak istotny wkład). Posiada dwie gałęzie, które służą do połączenia z kośćmi: biodrową i kulszową. Kość kulszowa ma dwie charakterystyczne wyniosłości na swojej powierzchni, a mianowicie są to guzy kulszowe. Są one wyczuwalne przez każdego człowieka, ponieważ na tej strukturze siedzimy i gdy pozycja siedząca jest naszą „ulubioną”, to wtedy odczuwamy ich obecność i nie jest to uczucie błogie i przyjemne.

Kość udowa

Kość udowa jest największą i najsilniejszą kością w szkielecie człowieka. Dzięki swojej strukturze potrafi utrzymać spory ciężar, więc działanie dużych kilogramów nie jest dla niej wielkim problemem. Jak wszystkie kości długie składa się z trzonu oraz dwóch końców: bliższego (okolica stawu biodrowego) oraz dalszego (połączenie z goleniami). Ważniejszymi strukturami znajdującymi się na końcu bliższym jest: głowa kości udowej, szyjka kości udowej oraz oba krętarze (większy i mniejszy). Kąt tworzący się pomiędzy szyjką kości udowej a trzonem powinien wynosić ok. 135 stopni u mężczyzn, u kobiet nieco mniej. Z wiekiem ten kąt będzie ulegać zmniejszeniu. Znaczne zmniejszenie kąta będzie objawem patologicznym. Koniec dalszy kości udowej będą tworzyć kłykcie (przyśrodkowy i boczny), które służą do połączenia z kością piszczelową (przeczytaj też: bolące piszczele).

Jak dbać o prawidłowy rozwój kości?

Dieta jest bardzo ważnym czynnikiem w rozwoju każdego organizmu, tym bardziej organizmu dziecka. Dość ważnym pierwiastkiem, który powinien być dostarczany z pożywieniem jest wapń, który wchodzi w skład kości, a także pełni szereg ważnych funkcji, z których najważniejsze to: udział w krzepnięciu krwi, skurczu mięśni szkieletowych, gładkich oraz mięśnia sercowego. Jest aktywatorem niektórych enzymów, a także bierze udział w reakcjach zapalenia i regeneracji. Tych funkcji jest o wiele więcej, świadczy to, że ten pierwiastek bardzo ważny w procesie prawidłowego rozwoju, choć całkowita zawartość wapnia w organizmie jest niewielka- stanowi ok. 1, 5% masy całego ciała (99% tej wartości jest zmagazynowane w kościach, a ten 1% pomieszczony jest w płynie śródkomórkowym oraz pozakomórkowym).

Hormony, które są odpowiedzialne za utrzymywanie odpowiedniego poziomu wapnia we krwi to: parathormon, kalcytonina oraz witamina D. Parathormon wpływa na organizm tak, aby w kościach zwiększało się uwalnianie wapnia. Zarówno degradacja i uwalnianie parathormonu jest uzależnione od stężenia jonów wapnia w surowicy krwi. Obniżenie powoduje zwiększony wyrzut parathormonu i odwrotnie. Witamina D jest grupą witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. Istotne znaczenie tej witaminy jest w przypadku utrzymywania równowagi wapniowo-fosforanowej oraz prawidłowej funkcji kośćca (zbawienne działanie w przypadku krzywicy i osteoporozy). Dodatkowo witamina D kontroluje ponad 200 genów! Wpływ tej witaminy obserwuje się nie tylko w układzie kostnym, ale ma istotny wpływ na układy: nerwowy i mięśniowy, immunologiczny, krążenia a także rozrodczy. Obserwuje się również jej pozytywny wpływ na tkanki wątroby.

Kalcytonina jest związkiem, który odpowiada za obniżenie stężenia wapnia w osoczu krwi. Zapewnia to zachowanie homeostazy w organizmie człowieka i wraz z powyższymi związkami bierze aktywny udział w regulacji wapniowo-fosforanowej. Wydzielanie jej pobudzane jest przez glukagon, który reaguje, gdy jonów wapnia we krwi jest za dużo. Kalcytonina jest głównie produkowana przez komórki C tarczycy.

W zależności od wieku zalecane dzienne spożycie wapnia będzie się różnić. Tak więc dla dzieci i młodzieży (gdzie kościec wciąż się rozwija) zalecana będzie dawka: a) 1-6 m-c życia: ok. 200mg; b) 6-12 m-c: ok. 270mg; c) 1-3 r. ż.: 500mg; d) 4-8 r. ż.: ok. 800mg; oraz najwięcej u e) 9-18 r. ż.: 1500mg. U dorosłych będzie to wyglądać następująco: a) 19-50 r. ż.: 1200mg i powyżej 51 r. ż.: 1500mg (jak u młodzieży dojrzewającej). Podsumowując, stężenie wapnia w przyjmowanych posiłkach będzie podobne u osób rozwijających się i osób starszych, ponieważ ich organizmy potrzebują zwiększonej dawki tego pierwiastka.

Jak rozpoznać niedobór lub nadmiar pierwiastka w organizmie?

W organizmie większe znaczenie będzie miał niedobór tego pierwiastka, ponieważ będzie on skutkował: łamliwością kości, psującymi się zębami, bólami mięśni. Może również pojawić się nadmierna pobudliwość mięśni do skurczu (tzw. tężyczka, która może być jawna lub utajona) oraz mrowieniem i drętwieniem kończyn. Zaburzenia mogą pojawiać się w układzie krwionośnym i objawiać się zmniejszonym krzepnięciem krwi, krwotokami z nosa, niedociśnieniem tętniczym a także zaburzeniami rytmu serca.

W przypadku nadmiaru wapnia w organizmie człowieka mogą występować zaparcia, nudności lub brak apetytu. Nadmiar może się przyczynić także do powstawania kamieni nerkowych, a także spowodować zmniejszone wchłanianie innych pierwiastków takich jak cynk i żelazo.

Wapń jest ważnym pierwiastkiem w życiu człowieka, dlatego warto dbać o jego prawidłowy poziom w organizmie. Dodatkowo, warto dbać o dobrą wartość witaminy D, ponieważ ma ona wpływ na przyswajanie wapnia. Częste spacery na świeżym powietrzu oraz odpowiednie nasłonecznienie zapewniają wysoką dawkę tej witaminy.

Zadbaj o swoje zdrowie i Ty.